In gesprek over mijn boek met Roelof Hemmen – een echte radio- en televisiemaker

(beluister het gesprek onderaan deze pagina)

Vroeg in de ochtend rijden we naar een prachtig landelijk huis in het zuiden van het land. Niemand minder dan Roelof Hemmen, radio- en televisiemaker, doet de deur open. “Welkom” zegt een vrolijke en bekende stem. Oh wat is het spannend: een podcast, een interview, over mijn boek ‘De juf die geen Juf is’.

Ik zie er tegenop en dat is zacht uitgedrukt. Ik voel mij zoooo klein en houd mij groot. Wie ben ik nou? Wat heb ik te vertellen? Ik, met mijn woordvindings-problemen? Een steeds groter wordende onzekerheidsgolf spoelt door mij heen en zorgt voor meer gestruikel in het zoeken naar woorden en ik verdwaal in zinnen. ‘Vaak heb ik wel het juiste kastje, maar het verkeerde laatje’ grap ik regelmatig.

Lastig om van mijn imperfecties te houden

Gelukkig stoot Roelof tegen mijn glas water dat op tafel staat, er ontstaat een klein waterballet ook op mijn kleding. Het doet mij lachen én ontspannen. Hoezo perfect? Raar eigenlijk hoe dat werkt in mijn hoofd. Er gaat iets mis bij de ander en plotseling zie ik een mens, dat was hij toch al? Ik dicht hem kennelijk allemaal perfecties toe, maar wie is perfect? Ik houd juist van de imperfectie bij de ander, omdat het zo menselijk is, maar bij mijzelf vind ik het nog wel eens lastig om van de imperfecties te houden.

We noemen hem Denzel

Ik krijg de tijd, maar neem deze niet.
“Wie is jou het meest bijgebleven?”
Ohhhhhhhhh een rits aan kinderen en gezinnen vliegen door mijn hoofd en hart: Michael, Michelle, Marissa, Monica, Mohammed, Mo, Merel, M’Barek. Ik zit duidelijk in la M.
Er wordt gevraagd naar kindermishandeling.
Kast: K, laatje: uhhhh…. D?
Het duurt even voordat ik de juiste verkeerde naam heb gevonden in la D. Want zijn echte naam kan ik niet zeggen, dus nu nog de juiste verkeerde naam. Het is stil, maar niet in mijn hoofd.
“Denzel” roep ik opgelucht.
We lachen… “Oké we noemen hem Denzel” zegt Roelof.

Een verhaal met een happy end?

Eenmaal in het verhaal vind ik de woorden, dan zie ik een film voor mij hoe het was. Maar zo hier en daar moet ik wat weglaten, zodat de jongere niet herkend wordt.
“Het is helemaal geen happy end” zegt Roelof met enige verbazing.
Ohhh nee, is dat de bedoeling dan, een verhaal met een happy end? Is er überhaupt sprake van een happy end, als er nog geen end is? Daar raak ik al weer in de war. Want deze jongeren hebben stuk voor stuk, ook na mijn begeleiding, een enorme uitdaging te gaan en staan in het begin van hun leven.

Ik ben slechts de regenboog in hun donkere wolk

Ze hebben al zoveel meegemaakt, nog lang voordat hun eigen leven echt begint. Ik ben slechts een duwtje, een helpende hand of de schouder om even op uit te huilen, het rustmoment om op adem te komen en op te laden. Om vervolgens weer met geloof en vertrouwen verder te kunnen gaan. De regenboog in hun donkere wolk. Tenminste dat hoop ik. Roelof noemt mij steeds ‘de engel die even in hun leven neerdaalt’. Ik word er best verlegen van.

Zoals Zouhair die nooit meer wakker werd…

Natuurlijk staan de jongeren – voor wie ik niet heb kunnen doen wat ik had willen doen of voor wie het niet liep zoals we samen hadden gehoopt dat het zou lopen – in mij gegrift. Zoals Zouhair, die nooit meer wakker werd na zijn operatie. Of Denzel die als een puppy zo blij was met al zijn plotselinge vrijheid in de instelling en regelrecht in de armen van een Gang liep en zo van de regen in de drup belandde. Is het een happy end voor het meisje Ikram die mentaal en emotioneel al vele jaren ouder is dan haar eigen moeder, omdat er hulp is ingeschakeld, de misbruikende mannen buiten de deur zijn en ze haar diploma heeft gehaald? Kinderen, en de mens op zich, zijn veerkrachtig, maar dat maakt het leven niet gemakkelijker of happy.

Moet het onderwijssysteem veranderen?

Op de vraag of ik vind dat het onderwijssysteem moet veranderen, begin ik over corona en hoeveel kinderen (en gezinnen, inclusief ouders) – zeker met een kwetsbare thuissituatie – het nu ongelooflijk moeilijk hebben. Ik verlies mijn draad, want wat ik óók had willen zeggen is dat er kinderen zijn die juist nu floreren, die rust ervaren en door hun schoolwerk heen vliegen. Juist omdat zij thuis zijn én daar onderwijs mogen volgen. In Nederland heb je namelijk naast leerplicht de schoolplicht; je bent verplicht om naar een school te gaan. Er zijn maar weinig landen die zo streng zijn, niet in alle gevallen is de schoolplicht een zegen.

Passend onderwijs is wanneer je het systeem durft los te laten

Wij zitten allemaal in hetzelfde (onderwijs)systeem, maar echt passend onderwijs is volgens mij wanneer je het systeem durft los te laten wanneer dat nodig is, zodat ook degene die daarbuiten vallen worden bereikt. Vroeger wanneer het onderwijssysteem niet bij je paste, dan ging je bij je oom of buurman of tante werken in de garage, bij de bakker of waar dan ook. Ze waren soms pas 14 of zelfs jonger. Je leerde het vak dichtbij en echt vakmanschap is goud waard. Maar dat was vroeger.

De havo in 8 jaar met een pretpakket

Zelf deed ik jaren over mijn havo, Roelof ook, zo bleek. Ik bleef wel twee keer zitten en ging ook nog even in het buitenland wonen. Maar ik mocht terugkomen en bleef op de havo. Er was geen gesprek over een lager niveau of uitwijken naar het mbo gezien mijn leeftijd. Ik mocht de draad weer oppakken, gewoon daar waar ik gebleven was en zo werd ik geholpen om alsnog mijn havodiploma te halen. Weliswaar met een zogenaamd ‘pretpakket’, ik koos alles waar ik goed in was en een vak waar ik iets minder slecht in was. Nu heb je vaststaande profielen en is wiskunde bijna een verplichting. Het aantal vakken vergeleken met jaren geleden is bizar veel. Alsof je alleen maar meer en meer kennis kan proppen in jonge mensenhoofden.

Geen wonder al die burn-outs en overspannenheid

Er blijft weinig ruimte voor spelen, ravotten, lummelen, lol hebben, vervelen, schilderen, schrijven, muziek maken, dansen, kortom creatief bezig zijn. Er is zoveel wegbezuinigd, zoveel talenten verborgen. Geen wonder dat burn-outs en overspannenheid ook bij kinderen steeds meer voorkomen. Onderwijs is onwijs belangrijk; het normaliseert, het draagt bij aan de cognitieve, sociale en emotionele ontwikkeling, maar het is niet heilig. Soms is er een adempauze nodig om weer tot leren te kunnen komen.

Al die mensen die zo stinkend hun best doen

Er valt nog zo veel te zeggen over de hulpverleners, de docenten en al die anderen in het onderwijs en in de hulpverlening die zo stinkend hun best doen voor de jongeren en de medemens. Iedereen in het vak werkt vanuit het hart, maar wordt ook vaak beperkt door protocollen, systemen en geld. Dat hoort erbij, maar daar mag je ook best bij stilstaan wanneer er weer een beroepsgroep bekritiseerd wordt. Hopelijk komen de miljarden van Slob ten goede aan de kinderen en wordt het beroep weer aantrekkelijker.

De imperfectie eindelijk omarmd

Het duurde ruim een week voordat ik het interview durfde terug te luisteren, mijn moed zat even verstopt in mijn schoenen. Maar het is gelukt, de imperfectie heb ik weer weten te omarmen en mijn zelfcriticus heb ik weer afgeschud, heerlijk bevrijdend voelt dat.

Beluister het gesprek hieronder.
Note: klik op een mobiele telefoon op de optie ‘Listen in browser’ om het gesprek direct te kunnen beluisteren.

Katrín Gudmundsson – het boek 'De Juf die geen Juf is'

Eind  2020 zijn mijn columns gebundeld en uitgegeven in het boek ‘De juf die geen juf is’. Super spannend en leuk! Inmiddels leveren we de 3e druk. Wil jij het (e-)boek bestellen?